دوپامین Dopamine یک ترکیب آلی از خانواده کاتکولامین‌ها و فنتیل‌آمینها است که نقش حیاتی در بدن و مغز دارد.
دوپامین از پیش‌سازهایش در مغز و کلیه سنتز می‌شود، دوپامین همچنین در بیشتر گیاهان و جانوران سنتز می‌شود.
دوپامین در مغز نقش پیامرسان عصبی و در خون نقش هورمونی دارد، دوپامین به صورت عمده در وزیکول(ریزکیسه)های نورون(یاخته عصبی)های دوپامینرژیک و همچنین در غدد آدرنال ذخیره می‌شود.
سروتونین Serotonin یا هیدروکسی‌تریپتامین نوعی انتقال‌دهنده‌های عصبی از نوع مونوآمینه اسید بیوژنیک است. به لحاظ بیوشیمی از مشتقات تریپتوفان می‌باشد. سروتونین به‌طور اهم در دستگاه گوارش، پلاکت‌ها و سیستم عصبی مرکزی حیوانات و همین‌طور انسان یافت شده‌است. این ماده در باور بسیاری به‌عنوان جاری‌کنندهٔ «احساس خوب» شناخته می شود.
تقریباً ۹۰٪ از سروتونین موجود در بدن انسان در سلول‌های انتروکرومافین که به‌صورت پراکنده در غشای دستگاه گوارش موجودند متمرکز است و در آن‌جا موجب تنظیم تحرکات روده می‌گردد.
مقادیر کمتری از سروتونین با شبکهٔ عصبی سروتونرژیک سیستم اعصاب مرکزی سنتز شده و کارکردهای گوناگونی می‌یابد، این کارکردها شامل تنظیم در حالات روحی، اشتها و خواب می‌گردد.
سروتونین
سروتونین همچنین دارای عملکردهای شناختی، مانند تأثیرات بر حافظه و یادگیری نیز می‌باشد. مدولاسیون سروتونین در سیناپس ها به‌عنوان عملکرد اصلی برای چندین کلاس مختلف از داروهای ضدافسردگی شناخته شده‌است.
اکسی‌توسین
اکسی‌توسین Oxytocin هورمونی نوروهیپوفیزیال و اولیگوپپتیدی است که در پستانداران وجود دارد. اکسی‌توسین به صورت طبیعی در هیپوتالاموس تولید و در هیپوفیز پسین ذخیره و ترشح می‌شود و نقش اساسی در ارتباط عاشقانه، تولیدمثل جنسی و اتفاقات قبل و بعد از زایمان دارد.
مطالعات همچنین نشان داده‌است که اکسی‌توسین در بسیاری از رفتارها از جمله اوج لذت جنسی، شناخت اجتماعی، جفت‌پیوندی، اضطراب و رفتارهای والدینانه دخیل است.
اندورفین‌ها Endorphins یا مسکن‌های طبیعی بدن موادی هستند که از غدد مخاطی و توسط تحریک این غد د بوسیله هیپوتالاموس ترشح می‌شوند و اثر اصلی آنها تسکین درد است.
اندورفین‌ها که مرفین طبیعی بدن (endogenous morphine) خوانده می‌شوند در حقیقت بسیار شبیه به مخدرها – مانند مرفین و دیگر مشتقات تریاک – عمل می‌کنند و در زمان فعالیت بدنی، هیجان، احساس درد، خوردن غذاهای فلفلی، فعالیت جنسی و احساس عشق تولید می شوند.
این نوروپتیدها در نورون‌های سیستم عصبی مرکزی، هیپوفیز و محیطی یافت می‌شوند. اندورفین از سه نوع اصلی آلفا و بتا و گاما تشکیل می‌شوند که هر یک بر روی گیرنده‌های خاصی در دستگاه عصبی بدن عمل می‌کنند. دو ترکیب α-neo-endorphin و β-neo-endorphin نیز در این گروه هستند.
اعمالی چون ورزش یا خنده، می‌تواند سبب آزادی اندورفین شود.
حتی گریه کردن نیز اندورفین آزاد می کند. برای همین در شرایط پرتنش و اندوه ناک الزامی برای جلوگیری از گریه کردن نیست و در واقع توصیه می‌شود افراد گریه کنند.
به‌طور کلی اندورفین‌ها باعث ایجاد حالات خوشی و لذت شده و آرامش بخش هستند.
همچنین به واسطه توقف ارسال پیام‌های درد به سوی مغز موجب از بین رفتن حس درد می‌شوند.
زمانیکه مواد مخدر مصرف می شود این مواد که بعلت آب دوست بودن از غشا عبور میکند به گیرنده استیل کولین می چسبد و نقش ناقلین عصبی را بازی می کنند و باعث می شود کانال های دریچه دار پتاسیمی باز شود و احساس درد را برای مدت کوتاهی فراموش کنیم بنابراین بعد از مدتی دیگر نخاع این دو مسکن طبیعی را تولید نمی کند برای همین فرد معتاد پس از یک روز ترک احساس درد در تمام بدن می کند زیرا ۹۰ درصد درد ها در نخاع فیلتر و ۱۰ درصد به لوب اهیانه در مغز میرود و ما آن درد را احساس می کنیم.
هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که توسط غدد مختلف در بدن شما تولید می‌شوند. آنها از طریق جریان خون حرکت می‌کنند، به‌عنوان پیامرسان عمل می‌کنند و در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش دارند. یکی از کارکردهای مهم آنها کمک به تنظیم خلق‌و‌خو است.
به نوشته نشریه پزشکی Healthline، برخی از هورمون‌ها به تقویت احساسات مثبت از جمله شادی و لذت کمک می‌کنند.
دوپامین، سروتونین، اکسی‌توسین و اندورفین هورمون‌هایی معرفی شده اند که می توانند موجب شادی و نشاط در شخص شوند.
در این مطلب راه هایی پیشنهاد شده تا برای کمک به تولید بیشتر این تقویت کننده‌های خلق‌و‌خو انجام دهید.
بیرون بروید
اگر به‌دنبال افزایش سطح سروتونین هستید، گذراندن وقت در خارج از منزل و زیر نور خورشید، راهی عالی برای انجام این کار است. طبق تحقیقات، قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء‌بنفش (UV) خورشید می‌تواند تولید سروتونین را افزایش دهد. فقط توجه داشته باشید که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء‌بنفش می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را نیز افزایش دهد، بنابراین ضد آفتاب را فراموش نکنید!
برای ورزش وقت بگذارید
ممکن است از قبل در مورد ارتباط بین ورزش و ترشح اندورفین چیزهایی بدانید. اما ورزش فقط روی اندورفین تاثیر ندارد. فعالیت بدنی منظم همچنین می‌تواند سطح دوپامین و سروتونین شما را افزایش دهد.
یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۷ روی دانشجویان پزشکی نشان داده که ورزش گروهی، مزایای بیشتری نسبت به ورزش انفرادی دارد. تمرین خود را در فضای باز انجام دهید تا افزایش سروتونین را به حداکثر برسانید.
فراموش نکنید که تحقیقات انجام‌شده، تمرینات با شدت بالاتر را با آزادسازی بیشتر اندورفین مرتبط می‌دانند.
با یک دوست بخندید
چه کسی این ضرب‌المثل قدیمی را نشنیده است که خنده بهترین دارو است؟
البته، خنده مشکلات سلامتی مزمن را درمان نمی‌کند؛ اما می‌تواند به تسکین احساس اضطراب یا استرس کمک کند و با افزایش سطح دوپامین و اندورفین، خلق‌و‌خوی ضعیف را بهبود بخشد.
آشپزی کنید
آشپزی می‌تواند هر چهار هورمون شادی شما را تقویت کند. لذتی که از خوردن یک غذای خوشمزه به‌دست می‌آورید، می‌تواند باعث ترشح دوپامین همراه با اندورفین شود. به اشتراک گذاشتن وعده غذایی با کسی که دوستش دارید نیز می‌تواند سطح اکسی‌توسین را افزایش دهد.
برخی از غذاها نیز می‌توانند بر سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارند؛ بنابراین هنگام برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی برای افزایش هورمون شادی به موارد زیر توجه کنید:
غذاهای تند ممکن است باعث ترشح اندورفین شوند. ماست، لوبیا، تخم‌مرغ، گوشت‌های کم‌چرب و بادام تنها چند غذای مرتبط با ترشح دوپامین هستند. غذاهای سرشار از تریپتوفان با افزایش سطح سروتونین مرتبط هستند.
غذاهای حاوی پروبیوتیک مانند ماست، کیمچی و کلم ترش می‌توانند بر ترشح این هورمون‌ها تأثیر بگذارند.
آخرین دیدگاهها