ویرایش ژنتیکی و تحولی بزرگ در درمان سرطان

نوجوانی که سرطان خونش به درمان‌های موجود جواب نداده بود با استفاده از یک روش نوین، اکنون عاری از سرطان است.

این روش مهندسی ژنتیک، نوعی «ویرایش ژنتیکی» دقیق‌تر است به نام «ویرایش بازهای نوکلئیدی» که به گفته پزشکان و دانشمندان بیمارستان گریت اورموند استریت در لندن، بیمارستان تخصصی کودکان دانشگاه یوسی‌ال، برای اولین بار در دنیا انجام شده است و آلیسیا، دختر ۱۳ ساله، اکنون شش ماه بعد از شروع این درمان، عاری از سرطان است.

سال پیش پزشکان تشخیص دادند که آلیسیا به سرطان حاد لنفوسیت‌های تی (T-ALL) مبتلا شده اما درمان‌های رایج، شیمی‌درمانی و پیوند مغز استخوان که معمولا موثرند، جواب ندادند. در این بیماری سلول‌های تی که باید بدن را از عوامل بیماری‌زا محافظت کنند خود افسارگسیخته و بیماری‌زا می‌شوند.

بنابراین، متخصصان در بیمارستان گریت اوموند استریت به آلیسیا و مادرش پیشنهاد این روش جدید را دادند که برای کسی انجام نشده بود. راهی دیگری نمانده بود، آلیسیا در نهایت تصمیم گرفت آن را امتحان کند. او ۱۶ هفته در بخش ایزوله در بیمارستان بستری شد و حتی نمی‌توانست برادرش را که مدرسه می‌رفت ببیند. در حین این درمان، چون سیستم ایمنی سرکوب می‌شود فرد بشدت در خطر عفونت قرار دارد.

یک گروه بزرگ علمی و طبی به سرپرستی پروفسور ایمنی‌شناسی واسیم قاسم شروع به آماده کردن دارو برای آلیسیا به روش جدید کردند. از زمانی که روش انقلابی ویرایش ژنتیکی موسوم به کریسپر معرفی شد حدود ده سال و از زمانی که روش جدیدتر ویرایش بازها معرفی شد شش سال می‌گذرد.

به گفته پروفسور قاسم این شاخه «بسرعت رو به پیشرفت» است و «قابلیت فراوانی» در درمان «بیماری‌های مختلف» دارد.

آلیسیا وقتی فهمید موهایش با شیمی‌درمانی خواهند ریخت تصمیم گرفت آنها را اهدا کند.

برای ساخت دارو، از یک فرد سالم لنفوسیت‌های تی را گرفتند و با دستکاری ژنتیکی، آنها را به سلول‌های تی موسوم به «کایمریک گیرنده آنتی‌ژن» یا «سلول تی کار» تبدیل کردند.

این سلول‌های «کار» دستکاری شدند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کنند. اما استفاده از روش معمول تولید این سلول‌ها برای درمان سرطان سلول تی آسان نیست، چرا که در مرحله تولید دارو، خود این سلول‌های «کار» همدیگر را بجای سلول سرطانی می‌گیرند و از بین می‌برند.

پژوهشگران در بیمارستان گریت اورموند استریت برای غلبه بر این مشکل از روش جدید ویرایش بازها استفاده کردند و چندین دستکاری در بازهای رشته دی ان آ کردند بجای اینکه خود رشته اصلی را ویرایش کنند.

اگر دو رشته دی‌ان‌ای را به شکل نردبان فرض کنیم، در روش کریسپر، برای دستکاری ژن معیوب بخشی از دو ستون نردبان هم دستکاری می‌شود، مثل شکل زیر:

اما در روش جدید یعنی ویرایش بازها فقط پله‌های نردبان دستکاری می‌شوند، مثل شکل زیر:

دارو را به آلیسیا دادند و ۲۸ روز بعد، پیوند مغز استخوان کردند تا پس از اینکه سلول‌های «کار» سلول‌های سرطانی را از بین بردند، سیستم خونساز و ایمنی بتوانند بدون وجود سلول‌های سرطانی، خود را نوسازی و بازسازی کنند.

تا سه ماه بعد آزمایش‌ها نشان می‌دادند که سرطان هنوز باقی است. بعد اتفاق مهمی افتاد و در دو بررسی بعدی نشانی از سرطان در آلیسیا دیده نشد.

ویرایش بازهای نوکلئوتیدی: در بالا لنفوسیت تی که از اهداکننده سالم گرفته شده دیده می‌شود اما باید برای بیمار طراحی شود. ردیف دوم: ابتدا آن را برای مقاوم شدن به شیمی‌درمانی دستکاری ژنتیکی می‌کنند کاری می‌کنند که سلول‌های تی سالم به هم حمله نکنند و دستگاه ایمنی بیمار، سلول‌های تی سالم را عامل خارجی شناسایی و به آنها حمله نکند. ردیف سوم: سلول تی دستکاری شده، به گیرنده‌های جدید مجهز می‌شود که اکنون قادر است سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند.

اکنون سوال بزرگ این است که این وضعیت آیا پایدار می‌ماند یا بیماری بر می‌گردد. از این رو آلیسیا مرتب از نظر طبی زیر نظر است با اینحال او که کریسمس پارسال ممکن بود آخرین کریسمسش باشد، اکنون با خوشحالی در کنار خانواده به روزهای بهتر امیدوار است.

سازمان غذا و داروی آمریکا به روش جدید اجازه کارآزمایی بالینی داده اما هنوز این روش برای درمان گسترده تایید نشده است.

بیمارستان گریت اورموند استریت کارآزمایی برای ده بیمار دیگر را که به درمان‌های سرطان خون پاسح نداده‌اند در برنامه دارد.

استفاده از ویرایش بازها برای بیماری‌های دیگر هم مثل کم‌خونی داسی که فقط با تغییر یک باز در رشته دی‌ان‌ای قابل درمان‌اند، بزودی انجام می‌شود.‌

تنها کارآزمایی بالینی دیگری که با استفاده از ویرایش بازها گزارش شده، تابستان ۲۰۲۲ در نیوزیلند بود، برای درمان یک بیماری ژنتیکی که باعث افزایش خطرناک کلسترول خون می‌شود.

پژوهشگران موفق شدند نوعی هوش مصنوعی طراحی کنند که قادر است با اندازه‌گیری فعالیت مغزی با دقت شگفت‌آوری از گفتار رمزگشایی کند. این فناوری می‌تواند به بیمارانی که هوشیاری بسیار کمی دارند در برقراری ارتباط کمک کند.

هوش مصنوعی می‌تواند کلمات و جملات را از روی فعالیت مغز با دقت شگفت‌آور اما محدود رمزگشایی کند. دانشمندان در تحقیقات اولیه دریافتند که فقط با استفاده از چند ثانیه داده فعالیت مغزی، هوش مصنوعی حدس می‌زند که یک شخص چه شنیده است و تا ۷۳ درصد اوقات، پاسخ صحیح را در میان ۱۰ احتمال برتر لیست می‌کند.

این هوش مصنوعی که در شرکت والد فیس‌بوک – متا، طراحی شده است، ‌می‌تواند به هزاران نفر در سراسر دنیا که قادر نیستند از طریق سخن‌گفتن، تایپ‌کردن یا حرکات بدن ارتباط برقرار کنند، کمک کند؛ از جمله به بیمارانی که هوشیاری بسیار کمی دارند یا زندگی نباتی دارند، یعنی به افرادی که دچار مشکلی هستند که عموماً به‌عنوان سندرم بیداری بدون پاسخ شناخته می‌شود.

بیشتر فناوری‌های موجود که قصد دارند به چنین بیمارانی برای برقراری ارتباط کمک کنند، نیازمند عمل‌های پرخطر جراحی مغز برای کاشت الکترودها هستند. این شیوه جدید، به احتمال زیاد راهی بادوام و غیرتهاجمی برای کمک به بیمارانی فراهم خواهد کرد که در برقراری ارتباط مشکل دارند.

رمزگشایی از گفتار با هوش مصنوعی

پژوهشگران فرانسوی به یک ابزار محاسباتی آموزش دادند که کلمات و جملات ۵۶ هزار ساعت گفتار ضبط ‌شده به ۵۳ زبان را تشخیص دهد. این ابزار که به‌عنوان مدل زبان نیز شناخته می‌شود، یاد گرفت که چگونه ویژگی‌های خاص زبان را هم در سطح دقیق، حروف یا هجاها و هم در سطح وسیع‌تر، مانند یک کلمه یا جمله، تشخیص دهد.

این تیم پژوهشی، هوش مصنوعی را با این مدل زبانی در پایگاه‌های داده چهار مؤسسه به‌کار برد که شامل فعالیت‌های مغزی ۱۶۹ داوطلب بود.

در این پایگاه‌های اطلاعاتی، شرکت‌کنندگان به داستان‌ها و جملاتی از برخی کتاب‌ها مثلاً کتاب پیرمرد و دریا نوشته ارنست همینگوِی و آلیس در سرزمین عجایب نوشته لوئیس کارول گوش می‌دادند و در همان زمان مغز آنها با استفاده از مغناطیس‌نگاری مغزی یا نوار مغزی اسکن می‌شد. این تکنیک‌ها جزء مغناطیسی یا الکتریکی سیگنال‌های مغز را اندازه می‌گیرد.

سپس، تیم پژوهشی تلاش کرد با کمک یک روش محاسباتی که به توضیح تفاوت‌های فیزیکی مغزهای شرکت‌کنندگان کمک می‌کرد، مواردی را که شرکت‌کنندگان شنیده‌اند، فقط با استفاده از سه ثانیه داده‌ فعالیت مغزی هرکدام از آن‌ها رمزگشایی کند.

این تیم به هوش مصنوعی آموزش داد که صداهایی را که هنگام خواندن داستان‌ها ضبط شده بود با الگوهای فعالیت مغزی که هوش مصنوعی آن را با آنچه مردم می‌شنوند مربوط می‌کرد، تراز کند سپس با توجه به بیش از هزار احتمال، پیش‌بینی‌هایی درباره آنچه ممکن است فرد در این مدت کوتاه بشنود، انجام داد.

پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که با استفاده از مغناطیس‌نگاری مغزی در ۷۳ درصد مواقع، پاسخ درست در میان ۱۰ حدس برتر هوش مصنوعی قرار داشت. با نوار مغزی این مقدار به حدود ۳۰ درصد کاهش یافت. هرچند عملکرد مغناطیس‌نگاری مغزی بسیار خوب بود؛ اما پژوهشگران به استفاده عملی از آن خوش‌بین نبودند؛ زیرا نیازمند دستگاهی بزرگ و گران‌قیمت است. آوردن این فناوری به درمانگاه‌ها نیازمند نوآوری‌های علمی برای ارزان‌تر کردن آنها و آسان‌تر کردن استفاده از آنها است.

یک شرکت آمریکایی از یک کبد غیرقابل استفاده برای درمان فردی مبتلا به بیماری شدید کبدی استفاده خواهد کرد، این امر موجب رشد کبدی دوم در بدن بیمار می‌شود.

یک داوطلب در بوستون، ماساچوست، اولین کسی خواهد بود که درمان جدیدی را آزمایش می‌کند که می‌تواند به ایجاد کبد دوم در بدن او منجر شود. در ماه های بعد، داوطلبان دیگری این نوع از درمان را تجربه خواهند کرد که می تواند تا شش کبد را در بدنشان باقی جای گذاری کند.

شرکت لی جنسیس (LyGenesis)، شرکت سازنده این درمان، امیدوار است افراد مبتلا به بیماری های ویرانگر کبدی را که واجد شرایط پیوند نیستند، با این کار نجات دهد.

رویکرد آنها تزریق سلول‌های کبدی از اهداکننده به غدد لنفاوی گیرندگان بیمار است که می‌تواند باعث ایجاد اندام‌های مینیاتوری کاملا جدید در بدنشان شود. این کبدهای کوچک باید به جبران بیماری موجود کمک کنند.

به نظر می رسد این رویکرد در موش ها، خوک ها و سگ ها کار می کند. پس از این آزمایش محققان درمی یابند روش یاد شده چه نتایجی در بدن انسان خواهد داشت.

مسلما نتیجه بخش بودن این نوع از درمان، انقلابی را در عرصه پزشکی رقم خواهد زد.

برای درمان بیماری های حاد کبدی اندام‌های اهداکننده کم هستند و بسیاری از آن‌هایی که اهدا می‌شوند قابل استفاده نیستند. برای مثال، گاهی اوقات بافت بیش از حد آسیب دیده و امکان اهدا ندارد. رویکرد جدید می‌تواند از اعضایی که دور انداخته می شوند، استفاده کند. محققان بر این باورند که می‌توانند از یک عضو اهدایی برای حدود 75 نفر استفاده کنند.

والری گوون ایوانز، زیست‌شناس سلول‌های بنیادی می‌گوید: آرمایشات در حال تکوین بسیار امیدوارکننده است. واقعاً خوشحالم که این ایده در حال آمدن به کلینیک‌ها است.

کبد توانایی منحصر به فردی برای بازسازی دارد. نیمی از جگر یک حیوان را ببرید، دوباره رشد خواهد کرد. کبد انسان که توسط سموم یا الکل آسیب دیده باشد، معمولا می تواند دوباره رشد کند. اما برخی از بیماری‌ها می‌توانند باعث آسیب‌های گسترده‌ای شوند که امکان بهبود را از کبد می گیرند. برای این بیماری ها، درمان انتخابی معمولا پیوند کبد است.

با این حال، پیوند همیشه برای افرادی که خیلی بیمار هستند، گزینه مناسبی نیست. به همین دلیل است که اریک لاگاس و همکارانش در لی جنسیس این رویکرد متفاوت را در پیش گرفته‌اند. لاگاس، زیست‌شناس سلول‌های بنیادی در دانشگاه پیتسبورگ، سال‌ها روی درمان‌های مبتنی بر سلول برای بیماری‌های کبدی تحقیق کرده است. حدود 10 سال پیش، او ایده تزریق سلول‌های کبد سالم به کبدهای بیمار را در موش‌ها آزمایش کرد.

دسترسی به کبد موش‌های کوچک ۲۵ گرمی که لاگاس در حال مطالعه آن‌ها بود دشوار است، بنابراین او و همکارانش سلول‌ها را به طحال موش‌های مبتلا به بیماری کبدی تزریق کردند. آنها دریافتند که سلول ها می توانند از طحال به کبد مهاجرت کنند. برای اینکه بفهمند آیا آنها می توانند از اندام های دیگر مهاجرت کنند، تیم لاگاس سلول های کبدی را به نقاط مختلف بدن موش ها تزریق کردند. فقط تعداد کمی از موش‌ها زنده ماندند. وقتی لاگاس و همکارانش بازماندگان را کالبدشکافی کردند، او گفت:بسیار شگفت‌زده شدم. در محل گره لنفاوی، کبد کوچکی وجود داشت.

انکوباتورهای کوچک

غدد لنفاوی ساختارهای کوچک لوبیایی شکلی هستند که در سراسر بدن یافت می شوند. آنها نقش مهمی در سلامت ایمنی ما دارند و سلول هایی را می سازند که به مبارزه با عفونت ها کمک می کنند. لاگاس در ابتدا از اینکه سلول های کبدی می توانند تکثیر شوند و در غدد لنفاوی رشد کنند شگفت زده شد، اما این موضوع منطقی است.

گره‌های لنفاوی خانه طبیعی سلول‌هایی که به‌سرعت تقسیم می‌شوند هستند. این غدد از خو‌ن‌رسانی خوبی نیز برخوردارند که می‌تواند به رشد بافت جدید کمک کند. همچنین، گره‌های لنفاوی نزدیک کبد به‌ اندازه‌ای به این اندام نزدیک هستند که سیگنال‌های شیمیایی استرس حاصل از بافت کبدی در حال مرگ بیمار را دریافت کنند.

هدف این سیگنال‌ها تشویق بازسازی بافت کبدی سالم باقی‌مانده است؛ اما آنها در موارد بیماری شدید کارآمد نیست. با این‌ حال، به‌نظر می‌رسد این سیگنال‌ها به رشد بافت کبدی در گره‌های لنفاوی مجاور کمک می‌کنند.

گوون ایوانز می‌گوید: داشتن این انکوباتور کوچک در بدن که می‌تواند اعضا را رشد دهد و این شگفت‌انگیز است.

حدود پنج سال پیش، لاگاس به همراه مایکل هافورد، کارآفرین و توسعه‌دهنده دارو و جراح پیوند پائولو فونتس، لی جنسیس را برای پیشبرد این فناوری تاسیس کردند. این تیم در حال بررسی استفاده از غدد لنفاوی برای رشد تیموس، کلیه ها و پانکراس جدید هستند.

اما اولویت این شرکت کبد است. در طول 10 سال گذشته، اعضای تیم شواهد امیدوارکننده‌ای را جمع‌آوری کرده‌اند که نشان می‌دهد، می‌توانند از رویکرد خود برای رشد کبدهای کوچک جدید در موش‌ها، خوک‌ها و سگ‌ها استفاده کنند. کبدهای کوچک به طور نامحدود رشد نمی کنند، بدن یک تنظیم کننده داخلی دارد که رشد کبد را در یک نقطه خاص متوقف می کند، به همین دلیل است که کبدهای سالم هنگام بازسازی بیش از حد رشد نمی کنند.

تحقیقات این تیم روی موش‌های مبتلا به اختلال ژنتیکی کبدی نشان داده که بیشتر سلول‌های تزریق شده به غدد لنفاوی در آنجا باقی می‌مانند، اما برخی از آنها مشروط بر اینکه بافت کبد سالم کافی باقی بماند، به کبد مهاجرت می‌کنند.

این سلول های مهاجر می توانند به بازسازی و التیام بافت کبد باقی مانده کمک کنند. لاگاس می گوید: وقتی این اتفاق می افتد، کبد کوچک جدید در غدد لنفاوی کوچک می شود و کل بافت کبد را در تعادل نگه می دارد.

مطالعات دیگر روی خوک و سگ‌هایی تمرکز کرده‌اند که در آن‌ها خون‌ رسانی به کبد منحرف و موجب مرگ ارگان شده است. تزریق سلول‌های کبد به غدد لنفاوی حیوان در نهایت عملکرد کبد آنها را نجات خواهد داد. برای مثال، در مطالعه‌ روی خوک، تیم در شش حیوان ابتدا به‌کمک جراحی جریان خون را از کبد دور کرد. پس از بهبودی خوک‌ها از جراحی، تیم سلول‌های کبدی سالم را به گره‌های لنفاوی آن‌ها تزریق کرد. دزها از 360 میلیون سلول تزریق‌ شده در سه گره لنفاوی تا 1/8 میلیارد سلول در 18 گره لنفاوی متغیر بود.

در عرض چند ماه، به نظر می رسید که همه حیوانات از آسیب کبدی خود بهبود یافته بودند. آزمایشات نشان داد که عملکرد کبد آنها بهبود یافته است. و هنگامی که تیم بعداً بر روی حیوانات کالبد شکافی انجام داد، اندام‌های جدید در غدد لنفاوی بسیار شبیه کبدهای سالم مینیاتوری بودند که هرکدام تا حدود 2 درصد اندازه یک کبد بالغ معمولی است. مطالعات دیگر نشان می دهد که حدود سه ماه طول می کشد تا درمان فواید قابل توجهی داشته باشد.

پس از چند ماه، به‌نظر می‌رسید که همه حیوانات از آسیب کبدی بهبود یافته بودند. آزمایش‌ها نشان داد عملکرد کبد آنها بهبود یافته است. وقتی تیم روی حیوانات کالبدشکافی انجام داد، ارگان‌های جدید در گره‌های لنفاوی مانند کبدهای مینیاتوری سالم کوچکی به‌نظر می‌رسیدند و اندازه هریک تا حدود 2 درصد اندازه‌ی کبد بالغ طبیعی بود.

کبدهای جدید در انسان

تیم لی جنسیس اکنون درمان خود را روی 12 بزرگسال مبتلا به بیماری کبدی مرحله نهایی که واجد شرایط پیوند کبد نیستند، آزمایش خواهند کرد. افراد مبتلا به این اختلال نارسایی مزمن کبدی دارند که با گذشت زمان بدتر می شود.

سلول های کبد می میرند و بافت سالم با بافت اسکار جایگزین می شود. در نتیجه، مواد مضری که معمولا توسط کبد فیلتر می شوند، مانند آمونیاک، در خون تجمع می یابند. هنگامی که کبد از ساخت موادی که به لخته شدن خون کمک می کند دست می کشد، افراد به راحتی خونریزی می کنند و کبود می شوند.

افراد مبتلا به این بیماری نیز در معرض خطر ابتلا به دیابت، عفونت و سرطان کبد هستند.

پیوند کبد اغلب برای افرادی که در این شرایط هستند توصیه می شود، اما کبد اهدایی به اندازه کافی وجود ندارد. حدود 10 درصد از افرادی که در ایالات متحده منتظر پیوند کبد هستند، قبل از اینکه عضوی به آنها اختصاص داده شود، می میرند.

تیم لی جنسیس رویکردی کمتر تهاجمی در پیش گرفته است. سلول های سالم کبد از طریق یک آندوسکوپ (لوله ای که از گلو تغذیه می شود) به بدن وارد می شود. این لوله توسط سونوگرافی هدایت می شود و هنگامی که به غدد لنفاوی مورد نظر رسید، جراح می تواند سلول ها را مستقیما از طریق آن تزریق کند.

خود سلول‌ها از کبدهای اهدایی غیرقابل استفاده به دست می‌آیند. گاهی اوقات، زمانی که اهداکننده مرده مغزی اعلام می شود، کبد دیگر آنقدر سالم نیست که بتوان آن را به فرد دیگری پیوند زد. استفاده از این اندام هایی که دور انداخته می شوند،‌ انقلابی برای درمان بیماران نیازمند پیوند است.

مطالعات دیگر نشان می‌دهند که حدود سه ماه طول می‌کشد تا اثربخشی درمان دیده شود. یکی از پزشکان می‌گوید: با گذشت زمان، گره‌های لنفاوی به‌کلی ناپدید می‌شوند و آنچه باقی می‌ماند، کبد مینیاتوری با عروق فراوان است که با کمک به فیلتر‌کردن خون حیوانات، از عملکرد کبد اصلی حمایت می‌کند. این دقیقاً همان چیزی است که در انسان‌ها به‌دنبال آن هستیم.

افتتاحیه خط تولید ویال تزریقی شرکت داروسازی اسوه

دکتر «مهدی بخشایش»، مدیرعامل نام آشنای صنعت دارو در معرفی شرکت داروسازی اسوه عنوان داشتند این شرکت با بیش از 5 دهه سابقه درخشان در رفع نیازهای بازار دارویی ایران، پیشگام در ورود به عرصه های دشوار تولید داروهای بیماری های خاص و مجهز به علم و دانش روز دنیا و بهره مند از فن آوری های نوین جهانی است که در عین حال تمامی سوابق یاد شده مطابق با الزامات GMP می باشد.

دریافت استاندارد مدیریت کیفیت ایزو 9001 و استاندارد مدیریت محیط زیست و … تنها گوشه ای از افتخارآفرینی های اسوه در راستای بهبود سلامت جامعه است. شرکت داروسازی اسوه دارای خطوط تولید قرص های ساده و روکش دار، قرص های جوشان، کپسول، مکمل و انواع آمپول می باشد. این شرکت اولین شرکت ایرانی است که موفق به دریافت مجوز تولید محصولات بیولوژیک در سرنگ های آماده تزریق از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی شده و به عنوان شرکتی پیشرو در تولید محصولات دارویی با تکنولوژی بالا شناخته می شود.

شرکت اسوه پیرو ادامه روند توسعه جویانه خود در سال 1399 با همت همکاران خط تولید ویال های تزریقی را افتتاح و پس از آن در سال 1400 توانست دستاوردهای مهم دیگری نیز به کارنامه شرکت بیفزاید.

تولید حداکثری در شرکت؛ ایجاد پروژه های جدید سازنده، احداث انبارهای جدید و به روز، استفاده از فضای خالی تولید، تغییر نرم افزارهای شرکت به منظور اصلاح ساختار اداری و مالی از جمله اقداماتی بود که موجب سرعت عمل قابل توجهی در جامه عمل پوشیدن تصمیم گیری ها در یک بازه زمانی رقابتی است.

در ارتباط با بخش تولید آمپول، پیامدهای تحریم مانع دستیابی به شرایط GMP می شد که در حرکتی برآمده از تلفیق ابتکار و همت، تهدید را به فرصت تبدیل کردیم و توانستیم خط تولید آمپول را بازسازی و نوسازی کنیم و اصول و شرایط GMP را بر خط تولید حاکم سازیم.

ما در فضایی به مساحت 860 متر مربع خط تولید جدید را با شرایطی که تشریح شد مستقر کردیم و این خط تولید نهایتا مورد تایید سازمان غذا و دارو قرار گرفت. اقدامات برشمرده از اردیبهشت 1400 آغاز شد و افراد مطلع می دانند که بخش تزریقی جزو سخت ترین فعالیتهای داروسازی است. با همکاری مجدانه دست اندرکاران، در مدت زمان تحسین برانگیز 6 تا 8 ماه این تلاش جدید برای خودکفایی به نتیجه رسید و در انجام این امور دشوار، هیچ شرکت خارجی همکاری نداشته و کلیه متریال ها و دستگاه ها، اعم از نرم افزار و سخت افزار تولید داخل بوده و افتخار می کنیم که توانستیم شرایطی را ایجاد کنیم که با فکر و تلاش ایرانی، تولید داخلی انجام پذیرد.

تبعات چنین خطی به امید خدا اشتغال زایی برای 30 تا 50 نفر خواهد بود که در شرایط اخراج و تعدیل نیرو از سوی بسیاری از بنگاه های اقتصادی، استخدام و ایجاد فرصت شغلی یک روند فوق العاده محسوب می شود.

در این پروژه حدود یک میلیون یورو صرفه جویی ارزی انجام شده است و تولید 20 محصول در این بخش برنامه ریزی شده است.

در این فرصت از حمایت های هلدینگ شفادارو، آینده پویا و بانک ملی تشکر کرده ضمن اینکه همکاری دلسوزانه برخی از دوستان در سازمان غذا و دارو نیز جای تقدیر دارد. هم چنین اقدامات حمایتگرانه سندیکا در جهت تخصیص ارز و قیمت گذاری محصولات واقعا همت قابل توجهی را می طلبید که بی دریغ این تلاش ها را در راستای منافع صنعت به کار بستند که شایسته دست مریزاد است.

بحث حذف یا استمرار تخصیص ارز و نظارت سختگیرانه بر قیمت باید در سال 1401 از تئوری ها خارج شده تا بتوان برداشته شدن موانع توسعه را به صورت عملی ببینیم.

نوسازی خطوط، بحث حیاتی و استراتژیکی برای شرکت های داروسازی است و می بایست فرایندی تدبیر شود تا شرکت ها بتوانند مطابق با شرایط روز خطوط خود را نوسازی کنند.

در سال های گذشته اگر شرکتی صرفه جویی ارزی انجام می داد ارز هزینه نشده را به همان شرکت اختصاص می دادند تا با آن به خریداری دستگاه های ضروری بپردازد و این نشان دهنده آشنا بودن مسئولین با ضروریات تولید دارو بود در حالی که هم اکنون دستگاه ها در خطوط تولید واقعا قدیمی هستند و فقط دست اندرکاران تولید می دانند که اجتناب از نوسازی چه مشکلاتی را در صنعت رقم خواهد زد.

هیئت مدیره باید توجه ویژه ای به افراد متخصص داخلی داشته باشند. دوستان متخصص ما نمی توانند فقط به توسعه شرکت یاری رسانند بدون آن که این توسعه در زندگی خودشان نتیجه ای داشته باشد. آنها تحت فشارهایی که دیده نمی شود خروج از شرکت را تنها چاره حل مشکلات خود می بینند و این زنگ خطری است که برای خودکفایی کشور به صدا در آمده و باید شنیده شده و برای آن تدبیری اندیشیده شود.

همکاری صنعت و دانشگاه هم می تواند با کاربردی تر شدن حامی تولید در داروسازی ها باشد و امیدواریم که این همکاری کیفیت و سرعت بیشتری بگیرد. طبق توصیه و تاکید مقام معظم رهبری و پیگیری های معاونت ریاست جمهوری، ارتباط صنعت با شرکت های دانش بنیان موجب تعالی کار و تولید خواهد شد. در این راستا توفیق داشتیم با شرکت دانش بینان فن یاخته قراردادی در حوزه تولید واکسن منعقد کنیم خوشبختانه نتیجه ارزشمندی که حاصل شد دستیابی به واکسن اسوید 19 بود که امور اعتبارسنجی آن در کمیته اخلاق طی شده و امیدواریم در سال 1401 افتتاح خط تولید و  بهره برداری از آن را در کارنامه داشته باشیم که افتخاری دیگر در صنعت داروسازی ایران خواهد بود.

دکتر عبده زاده در مراسم افتتاحیه داروسازی اسوه ضمن تقدیر از زحمات صورت گرفته اظهار داشت:

داروسازی اسوه در حافظه صنعت داروسازی کشور، نماد نوآوری و رقیبی جدی تلقی می شد. با توجه به روند توسعه خطوط تولید در این شرکت، امیدواریم با برنامه ریزی های آتی دکتر بخشایش، اسوه مجددا به روزهای اوج خود بازگردد.

تصور من از توفیق بعدی اسوه، توسعه خطوط جامدات است.

ما به عنوان سندیکا برای نوسازی و بازسازی و توسعه صنعت داروسازی کشور هدف گذاری هایی در اقداماتمان تدبیر کردیم و هماهنگی هایی با آقای دکتر مخبر انجام دادیم و پیگیر مصوباتی هستیم که امر ضروری بازسازی و نوسازی صنعت را تسهیل سازد.

صنعت داروسازی کشورمان در این برهه با اقتصاد ضعیفی که دارد امکان بازسازی و نوسازی برایش مهیا نیست. تصمیمی که سال گذشته در داروسازی اسوه برای نوسازی و بازسازی گرفته شد، اگر قرار می شد امسال گرفته شود شاید هرگز چنین توفیقی برای شرکت میسر نمی شد.

نه تنها برای اسوه بلکه برای هیچ شرکت داروسازی تحمل مخارج امروز نوسازی و بازسازی وجود ندارد. مجلس و دولت باید در راستای حمایت از تولید پا به میدان بگذارند و پشتیبانی اساسی انجام دهند.

تفویض تسهیلات طولانی مدت با بهره پایین و فرصت تنفس مالی دادن به شرکتها اقدامی است که در این شرایط به نوسازی ماشین آلات کمک خواهد کرد. اقتصاد دارو نیازمند مداواست و درمان آن در شرایط حاضر از سوی صنعت امکان پذیر نیست لذا دولت و مجلس باید دست به کار شده و برای صنعتی که تولیدات آن استراتژیک است، آستین همت بالا بزنند. هدف گذاری ما در دولت جدید، ایجاد تراز تجاری مثبت در حوزه دارو در بخش صادرات است. برای تسهیل صادرات کمک های موثری از وزارت بهداشت و صمت دریافت کردیم که انشالله درآمد ارزی در این بخش به تراز تجاری مثبت ارتقا یابد.

هر سال توصیه مقام معظم رهبری حمایت از تولید، اشتغال زایی و مانع زدایی از تولید است و این باید به عنوان هدف گذاری محوری و ارزش و برنامه راهبردی کشور تلقی شود ولی متاسفانه در اکثر سیستم های دولتی هیچ برنامه عملیاتی و اجرایی برای جامه عمل پوشاندن به این فرمایشات وجود ندارد به طور مثال سال 1400 سال مانع زدایی برای پشتیبانی از تولید بود آیا کسی یک معافیت مالیاتی یا بیمه ای برای تولید در نظر گرفت؟

دولت کجا می تواند حقوق و دستمزد را ثابت نگه دارد؟

نهاده تولید به طور مستمر افزایش پیدا می کند و روند تورم ها کاملا مشهود و محسوس است. اگر نرخ تورم صفر باشد ما درخواست افزایش قیمت نداریم. درخواست شفاف ما این است که مطابق با نرخ تورم کشور قیمت دارو هم مانند هر کالای تجاری دیگر از ابتدای سال افزایش داشته باشد تا قلب صنعت که درواقع اقتصاد آن است بتپد . این سیاست هایی که در خصوص سرکوب قیمت گذاری اعمال می شوند تبعات منفی زیادی به بار خواهند آورد و نهایتا خروج ارز را افزایش خواهد داد.

ظرفیت تولید داروسازیها چند برابر نیاز کشور است که باید برای چنین پتانسیلی، بسترسازی انجام گیرد تا صادرات داشته باشیم و اگر مقرر کنند فقط به بازارهای داخلی اکتفا شود ممکن است حتی اصل سرمایه هم به داروسازی برنگردد.

یکی از مشکلات صنعت دارو این است که نه وزرات بهداشت و نه وزارت صمت خود را متولی این صنعت نمی دانند. تنها نگرانی وزرات بهداشت تامین کافی دارو و حفظ قیمت مورد نظرش برای آن است. وزارت صمت هم بر صنایع دیگر تمرکز کرده است و داروسازی در این شرایط بحرانی بی پشتیبان مانده است. دولت و مجلس باید تصوری از ایران بدون صنعت دارو داشته باشند تا از مبالغ هنگفت ارز صرفه جویی شده واقف شوند. باید مراقبت از چنین صنعت استراتژیکی را وظیفه حیاتی خود بدانند. بهای تمام شده محصولات، متاثر از نرخ تورم کشور است و هر افزایشی در خصوص محصولات صنایع دیگر روی دهد باید درباره محصولات دارویی نیز اعمال شود. تصمیم درستی که از سوی مجلس اتخاذ شده این است که مدیریت ارز را به دولت واگذار کرده اند. بهترین راهکار حذف تدریجی و پلکانی ارز با چند الزام است:

الزام اول این است که بحث نقدینگی شرکت های داروسازی پیش بینی شود چون بزرگترین چالش تامین نقدینگی خواهد بود.

موضوع دوم تامین بودجه برای سازمان های بیمه گر است و ضرورت دارد تا سقف پوشش سازمان های بیمه گر افزایش پیدا کند. الان در بخش سرپایی 70 درصد پوشش می دهند برای این که میزان پرداخت مردم مشمول افزایش و تغییر نشود ضرورت دارد سطح پوشش افزایش یابد و پوشش تعداد اقلام دارویی نیز افزایش پیدا کند.

دکتر مهدی حنطه نائب رئیس هیئت مدیره و سرپرست شرکت سرمایه گذاری شفا دارو در مراسم افتتاح خط تولید جدید اسوه گفت:

شرکت اسوه در زمره میراث های ارزشمندی است که ما امانتدار آن هستیم و وظیفه داریم تا در تکامل آن مشارکت کرده و این میراث را به آیندگان بسپاریم.

در چنین شرایطی، اکثرا در تلاش حفظ موجودیت هستند و توسعه و گسترش فعالیت ها نیازمند سطح بالایی از نخبگی و نبوغ است که در کمتر مدیرعاملی می توان یافت و چنین خصوصیاتی خوشبختانه در وجود ارزشمند آقای دکتر بخشایش نهادینه است و ایشان با شجاعت و مهارتی تحسین برانگیز وارد میدان تولید اسوید 19 شدند و سرافراز و با دست پر، از این میدان  بیرون آمدند.

خدمت به مردم رضای الهی را هم به دنبال دارد. یک روز ضرورت داشت در جبهه های جنگ با جان و خون و گلوله به کشور خدمت کرد و امروز در جبهه های تولید و خودکفایی امثال دکتر بخشایش در حال جهاد صنعتی هستند و فقط شکل جهاد تغییر کرده است.

دکتر بخشایش اعلام کردند که 30 الی 50 نفر اشتغال زایی ایجاد خواهد شد. بدون مبالغه باید اعتراف کرد این شرکت در خط مقدم تولید ایستاده است و باید مورد پشتیبانی جدی قرار گیرد. به مشکلاتش توجه شود و به دستاوردهای آن ارج بگذارند. فرماندهان متفکری چون دکتر بخشایش می توانند نقشه راه ترسیم کنند و الگوی شرکتهای دیگر باشند.

داروسازی اسوه از روزهای طلایی خود فاصله گرفته بود اما دکتر بخشایش عزیز واقعا مجاهدت کردند و دوباره افقی از توسعه و پیشرفت را فرا روی آن قرار دادند. اسوه ای که ایشان سال گذشته تحویل گرفتند شرایط مناسبی نداشت اما دکتر بخشایش با درایت و شهامت مشکلات را مدیریت کردندو یکایک این خدمات شایسته سپاسگزاری است.

آقای دکتر امینی: رئیس هیئت مدیره شرکت مدیریت طرح و توسعه آینده پویا در این مراسم گفت:

باید پذیرفت که هلدینگ شفادارو نیازمند به روز شدن است، نیازمند بازسازی است. ما در هیئت مدیره شفادارو قطعا وظیفه خود می دانیم اظهارات تخصصی مطرح شده را به طور جدی دنبال کنیم. ما در هیئت مدیره شفادارو می بایست مشکلات را با دقت بررسی کنیم و در راستای افزایش سودآوری و تولید، سیاستگزاری موثرتری را به کار گیریم. فکرآوری و مدیریت پیشرفته می تواند بر موفقیتها بیفزاید.