یک شرکت آمریکایی از یک کبد غیرقابل استفاده برای درمان فردی مبتلا به بیماری شدید کبدی استفاده خواهد کرد، این امر موجب رشد کبدی دوم در بدن بیمار می‌شود.

یک داوطلب در بوستون، ماساچوست، اولین کسی خواهد بود که درمان جدیدی را آزمایش می‌کند که می‌تواند به ایجاد کبد دوم در بدن او منجر شود. در ماه های بعد، داوطلبان دیگری این نوع از درمان را تجربه خواهند کرد که می تواند تا شش کبد را در بدنشان باقی جای گذاری کند.

شرکت لی جنسیس (LyGenesis)، شرکت سازنده این درمان، امیدوار است افراد مبتلا به بیماری های ویرانگر کبدی را که واجد شرایط پیوند نیستند، با این کار نجات دهد.

رویکرد آنها تزریق سلول‌های کبدی از اهداکننده به غدد لنفاوی گیرندگان بیمار است که می‌تواند باعث ایجاد اندام‌های مینیاتوری کاملا جدید در بدنشان شود. این کبدهای کوچک باید به جبران بیماری موجود کمک کنند.

به نظر می رسد این رویکرد در موش ها، خوک ها و سگ ها کار می کند. پس از این آزمایش محققان درمی یابند روش یاد شده چه نتایجی در بدن انسان خواهد داشت.

مسلما نتیجه بخش بودن این نوع از درمان، انقلابی را در عرصه پزشکی رقم خواهد زد.

برای درمان بیماری های حاد کبدی اندام‌های اهداکننده کم هستند و بسیاری از آن‌هایی که اهدا می‌شوند قابل استفاده نیستند. برای مثال، گاهی اوقات بافت بیش از حد آسیب دیده و امکان اهدا ندارد. رویکرد جدید می‌تواند از اعضایی که دور انداخته می شوند، استفاده کند. محققان بر این باورند که می‌توانند از یک عضو اهدایی برای حدود 75 نفر استفاده کنند.

والری گوون ایوانز، زیست‌شناس سلول‌های بنیادی می‌گوید: آرمایشات در حال تکوین بسیار امیدوارکننده است. واقعاً خوشحالم که این ایده در حال آمدن به کلینیک‌ها است.

کبد توانایی منحصر به فردی برای بازسازی دارد. نیمی از جگر یک حیوان را ببرید، دوباره رشد خواهد کرد. کبد انسان که توسط سموم یا الکل آسیب دیده باشد، معمولا می تواند دوباره رشد کند. اما برخی از بیماری‌ها می‌توانند باعث آسیب‌های گسترده‌ای شوند که امکان بهبود را از کبد می گیرند. برای این بیماری ها، درمان انتخابی معمولا پیوند کبد است.

با این حال، پیوند همیشه برای افرادی که خیلی بیمار هستند، گزینه مناسبی نیست. به همین دلیل است که اریک لاگاس و همکارانش در لی جنسیس این رویکرد متفاوت را در پیش گرفته‌اند. لاگاس، زیست‌شناس سلول‌های بنیادی در دانشگاه پیتسبورگ، سال‌ها روی درمان‌های مبتنی بر سلول برای بیماری‌های کبدی تحقیق کرده است. حدود 10 سال پیش، او ایده تزریق سلول‌های کبد سالم به کبدهای بیمار را در موش‌ها آزمایش کرد.

دسترسی به کبد موش‌های کوچک ۲۵ گرمی که لاگاس در حال مطالعه آن‌ها بود دشوار است، بنابراین او و همکارانش سلول‌ها را به طحال موش‌های مبتلا به بیماری کبدی تزریق کردند. آنها دریافتند که سلول ها می توانند از طحال به کبد مهاجرت کنند. برای اینکه بفهمند آیا آنها می توانند از اندام های دیگر مهاجرت کنند، تیم لاگاس سلول های کبدی را به نقاط مختلف بدن موش ها تزریق کردند. فقط تعداد کمی از موش‌ها زنده ماندند. وقتی لاگاس و همکارانش بازماندگان را کالبدشکافی کردند، او گفت:بسیار شگفت‌زده شدم. در محل گره لنفاوی، کبد کوچکی وجود داشت.

انکوباتورهای کوچک

غدد لنفاوی ساختارهای کوچک لوبیایی شکلی هستند که در سراسر بدن یافت می شوند. آنها نقش مهمی در سلامت ایمنی ما دارند و سلول هایی را می سازند که به مبارزه با عفونت ها کمک می کنند. لاگاس در ابتدا از اینکه سلول های کبدی می توانند تکثیر شوند و در غدد لنفاوی رشد کنند شگفت زده شد، اما این موضوع منطقی است.

گره‌های لنفاوی خانه طبیعی سلول‌هایی که به‌سرعت تقسیم می‌شوند هستند. این غدد از خو‌ن‌رسانی خوبی نیز برخوردارند که می‌تواند به رشد بافت جدید کمک کند. همچنین، گره‌های لنفاوی نزدیک کبد به‌ اندازه‌ای به این اندام نزدیک هستند که سیگنال‌های شیمیایی استرس حاصل از بافت کبدی در حال مرگ بیمار را دریافت کنند.

هدف این سیگنال‌ها تشویق بازسازی بافت کبدی سالم باقی‌مانده است؛ اما آنها در موارد بیماری شدید کارآمد نیست. با این‌ حال، به‌نظر می‌رسد این سیگنال‌ها به رشد بافت کبدی در گره‌های لنفاوی مجاور کمک می‌کنند.

گوون ایوانز می‌گوید: داشتن این انکوباتور کوچک در بدن که می‌تواند اعضا را رشد دهد و این شگفت‌انگیز است.

حدود پنج سال پیش، لاگاس به همراه مایکل هافورد، کارآفرین و توسعه‌دهنده دارو و جراح پیوند پائولو فونتس، لی جنسیس را برای پیشبرد این فناوری تاسیس کردند. این تیم در حال بررسی استفاده از غدد لنفاوی برای رشد تیموس، کلیه ها و پانکراس جدید هستند.

اما اولویت این شرکت کبد است. در طول 10 سال گذشته، اعضای تیم شواهد امیدوارکننده‌ای را جمع‌آوری کرده‌اند که نشان می‌دهد، می‌توانند از رویکرد خود برای رشد کبدهای کوچک جدید در موش‌ها، خوک‌ها و سگ‌ها استفاده کنند. کبدهای کوچک به طور نامحدود رشد نمی کنند، بدن یک تنظیم کننده داخلی دارد که رشد کبد را در یک نقطه خاص متوقف می کند، به همین دلیل است که کبدهای سالم هنگام بازسازی بیش از حد رشد نمی کنند.

تحقیقات این تیم روی موش‌های مبتلا به اختلال ژنتیکی کبدی نشان داده که بیشتر سلول‌های تزریق شده به غدد لنفاوی در آنجا باقی می‌مانند، اما برخی از آنها مشروط بر اینکه بافت کبد سالم کافی باقی بماند، به کبد مهاجرت می‌کنند.

این سلول های مهاجر می توانند به بازسازی و التیام بافت کبد باقی مانده کمک کنند. لاگاس می گوید: وقتی این اتفاق می افتد، کبد کوچک جدید در غدد لنفاوی کوچک می شود و کل بافت کبد را در تعادل نگه می دارد.

مطالعات دیگر روی خوک و سگ‌هایی تمرکز کرده‌اند که در آن‌ها خون‌ رسانی به کبد منحرف و موجب مرگ ارگان شده است. تزریق سلول‌های کبد به غدد لنفاوی حیوان در نهایت عملکرد کبد آنها را نجات خواهد داد. برای مثال، در مطالعه‌ روی خوک، تیم در شش حیوان ابتدا به‌کمک جراحی جریان خون را از کبد دور کرد. پس از بهبودی خوک‌ها از جراحی، تیم سلول‌های کبدی سالم را به گره‌های لنفاوی آن‌ها تزریق کرد. دزها از 360 میلیون سلول تزریق‌ شده در سه گره لنفاوی تا 1/8 میلیارد سلول در 18 گره لنفاوی متغیر بود.

در عرض چند ماه، به نظر می رسید که همه حیوانات از آسیب کبدی خود بهبود یافته بودند. آزمایشات نشان داد که عملکرد کبد آنها بهبود یافته است. و هنگامی که تیم بعداً بر روی حیوانات کالبد شکافی انجام داد، اندام‌های جدید در غدد لنفاوی بسیار شبیه کبدهای سالم مینیاتوری بودند که هرکدام تا حدود 2 درصد اندازه یک کبد بالغ معمولی است. مطالعات دیگر نشان می دهد که حدود سه ماه طول می کشد تا درمان فواید قابل توجهی داشته باشد.

پس از چند ماه، به‌نظر می‌رسید که همه حیوانات از آسیب کبدی بهبود یافته بودند. آزمایش‌ها نشان داد عملکرد کبد آنها بهبود یافته است. وقتی تیم روی حیوانات کالبدشکافی انجام داد، ارگان‌های جدید در گره‌های لنفاوی مانند کبدهای مینیاتوری سالم کوچکی به‌نظر می‌رسیدند و اندازه هریک تا حدود 2 درصد اندازه‌ی کبد بالغ طبیعی بود.

کبدهای جدید در انسان

تیم لی جنسیس اکنون درمان خود را روی 12 بزرگسال مبتلا به بیماری کبدی مرحله نهایی که واجد شرایط پیوند کبد نیستند، آزمایش خواهند کرد. افراد مبتلا به این اختلال نارسایی مزمن کبدی دارند که با گذشت زمان بدتر می شود.

سلول های کبد می میرند و بافت سالم با بافت اسکار جایگزین می شود. در نتیجه، مواد مضری که معمولا توسط کبد فیلتر می شوند، مانند آمونیاک، در خون تجمع می یابند. هنگامی که کبد از ساخت موادی که به لخته شدن خون کمک می کند دست می کشد، افراد به راحتی خونریزی می کنند و کبود می شوند.

افراد مبتلا به این بیماری نیز در معرض خطر ابتلا به دیابت، عفونت و سرطان کبد هستند.

پیوند کبد اغلب برای افرادی که در این شرایط هستند توصیه می شود، اما کبد اهدایی به اندازه کافی وجود ندارد. حدود 10 درصد از افرادی که در ایالات متحده منتظر پیوند کبد هستند، قبل از اینکه عضوی به آنها اختصاص داده شود، می میرند.

تیم لی جنسیس رویکردی کمتر تهاجمی در پیش گرفته است. سلول های سالم کبد از طریق یک آندوسکوپ (لوله ای که از گلو تغذیه می شود) به بدن وارد می شود. این لوله توسط سونوگرافی هدایت می شود و هنگامی که به غدد لنفاوی مورد نظر رسید، جراح می تواند سلول ها را مستقیما از طریق آن تزریق کند.

خود سلول‌ها از کبدهای اهدایی غیرقابل استفاده به دست می‌آیند. گاهی اوقات، زمانی که اهداکننده مرده مغزی اعلام می شود، کبد دیگر آنقدر سالم نیست که بتوان آن را به فرد دیگری پیوند زد. استفاده از این اندام هایی که دور انداخته می شوند،‌ انقلابی برای درمان بیماران نیازمند پیوند است.

مطالعات دیگر نشان می‌دهند که حدود سه ماه طول می‌کشد تا اثربخشی درمان دیده شود. یکی از پزشکان می‌گوید: با گذشت زمان، گره‌های لنفاوی به‌کلی ناپدید می‌شوند و آنچه باقی می‌ماند، کبد مینیاتوری با عروق فراوان است که با کمک به فیلتر‌کردن خون حیوانات، از عملکرد کبد اصلی حمایت می‌کند. این دقیقاً همان چیزی است که در انسان‌ها به‌دنبال آن هستیم.